Zembla onderzoekt de positie van arbeidsmigranten in onze samenleving. Hoe kan het dat een systeem standhoudt dat uitbuiting combineert met maatschappelijke onrust?

Nederland kent ongeveer een half miljoen arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa die veelal monotone, repetitieve werkzaamheden verrichten tegen het minimumloon, zegt arbeidssocioloog Jan Cremers. Hij bekritiseert bedrijven in de vleesverwerkende-industrie, glas- en tuinbouw, of distributiecentra. Zij zetten de arbeidsmigranten in voor hun productiewerk, maar besteden de verantwoordelijkheid over hun welzijn uit aan uitzendbureaus. “Je bestelt drie koffiemachines en een blik arbeidsmigranten.”

In de meeste gevallen regelen de uitzendbureau’s niet alleen de werkplek, maar ook huisvesting en zorgverzekering. En die huisvesting is niet altijd in orde. We bezoeken een in het centrum van Boxtel een huis dat bekend staat als 'The White House'. We treffen er schimmel en vochtplekken aan. Er wonen tientallen arbeiders van uitzendbureau SBA Flex. Een grote speler in deze regio. Arbeidsmigranten zijn door deze constructie “compleet afhankelijk”, constateert Monique Kremer, directeur van de Adviesraad Migratie die het kabinet adviseert over migratievraagstukken. Ook arbeidseconoom Ronald Dekker vindt de afhankelijkheid kwalijk: “Dat is wel gewoon wat je uitbuiting noemt, ik kan er echt niks mooiers van maken.”

Zijn uitspraak onderstreept de bevindingen van een Parlementaire Onderzoekscommissie uit 2011. De commissie stelde destijds al vast dat arbeidsmigranten in Nederland in veel situaties worden uitgebuit. “Nederland kan het zich niet permitteren om nog langer te overleggen, te verkennen en te onderzoeken. Er moet nu doorgepakt worden,” was de alarmerende conclusie. Monique Kremer van de Adviesraad Migratie ziet dat er weinig is veranderd: “Het trieste is, dat wij deze zinnen ook nog steeds in ons rapport hebben opgenomen van 2022, om aan te tonen dat deze zinnen nog steeds aan de orde zijn.”

Omdat arbeidsmigranten naast hun werk ook voor hun woning afhankelijk zijn van hun werkgever, belanden ze meer dan eens op straat. 3.000 arbeidsmigranten, zoveel daklozen heeft hulporganisatie Barka in één jaar bijgestaan, zegt Larisa Melinceanu van Barka. Om de groeiende groep dakloze arbeidsmigranten te helpen, heeft Barka steeds meer medewerkers nodig “en dat is niet per se een goed teken in deze context”, zegt Melinceanu. Ze ziet hoe kwetsbare Polen, Roemenen en Bulgaren door Nederlandse uitzendbureaus worden gerekruteerd in hun thuisland. “De mensen die blind in zo’n busje stappen, zijn mensen die het moeilijk hebben thuis. Ze rekenen op een wonder.”

Onderzoek door: Frederick Mansell en Laurens Samsom
Eindredactie: Roelof Bosma

Abonneer je op ons kanaal: http://bit.ly/ZEMBLA_BNNVARA

Luister onze onderzoeksverhalen in onze podcast:
Spotify podcast: https://spoti.fi/2UBbCQ6
Apple podcast: https://apple.co/3wVX4ZA

Volg ons ook hier:
Instagram:   / zembla_bnnvara  
Facebook:   / zembla.tv  
Twitter:   / zembla  
LinkedIn:   / zembla-bnnvara