จิตมันเป็นตัวทุกข์ มันอยู่ในกองทุกข์
ในขันธ์ 5 ส่วนใหญ่เป็นตัวทุกข์
ยกเว้นตัวโลภะอย่างแรงๆ เป็นตัวสมุทัย เป็นตัณหา
นอกจากนั้นส่วนใหญ่ก็เป็นตัวทุกข์
จิตก็เป็นตัวทุกข์
ถ้าเรารู้แจ้งแทงตลอดว่าจิตเป็นตัวทุกข์
เรียกว่ารู้ทุกข์แจ่มแจ้ง
เราก็ละสมุทัย ละความอยาก
เมื่อละความอยากได้ เราก็ละความยึดถือจิตได้
เมื่อเราละความยึดถือจิตได้
ภพคือความดิ้นรนที่จะแสวงหาจิต
หรือที่จะปล่อยวางจิต หรือที่จะรักษาจิต มันก็ไม่มี
พอเราหมดความยึดถือจิต
มันก็ไม่มีการที่จะต้องเที่ยวแสวงหาจิต
ไม่มีการรักษาจิต ไม่มีความพยายามจะต้องปล่อยวางจิต

เมื่อเราไม่มีความดิ้นรนของจิต คือไม่มีภพ
จิตก็จะไม่หยิบฉวยจิตขึ้นมา คือไม่มีชาติ
ทันทีที่ไม่มีชาติ ความทุกข์ก็ไม่เกิดขึ้น
สิ้นชาติก็สิ้นทุกข์กันตรงนั้นล่ะ
เพราะชาติคือการหยิบฉวยตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจไม่ใช่ของดีของวิเศษ
ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจคือตัวทุกข์
ถ้าเราภาวนาจนเราแจ้งตรงนี้
เรียกว่าเราล้างอวิชชาได้แล้ว
รู้แจ้งแทงตลอดอริยสัจแล้ว

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
28 เมษายน 2567

อ่านถอดบทความฉบับเต็มได้ที่ https://www.dhamma.com/comprehension-...
สารบัญวีดีโอ
0:00 อารัมภบท
2:26 ธรรมภายในธรรมภายนอก ล้วนแต่แสดงไตรลักษณ์
12:13 ขาดสติคือขาดการปฏิบัติ มีสติคือมีการปฏิบัติ
19:29 ปฏิจจสมุปบาทขยายความอริยสัจ
26:14 การที่จะปล่อยวางจิตได้นั้น คือจุดสุดท้ายของการปฏิบัติ
36:17 เราไม่มีหน้าที่ทำลายผู้รู้
45:01 ช่วงส่งการบ้าน