XIII-XIV wiek. Około roku 1240 teren, na którym znajduje się Zamek Lipowiec, będący dotąd w posiadaniu rodu Gryfitów, przechodzi z rąk Klemensa z Ruszczy herbu Gryf, do dóbr klasztornych w Staniatkach, a po 1243 r, droga zamiany, staje się wtasnoscia biskupów krakowskich az do konca XVIII w. Pierwszy zamek murowany zbudowano na przełomie XIII i XIV w, w miejscu dawnego - drewnianego. Obecnie najstarszymi elementami warowni są: wieża,studnia i system zespołu bramowego wraz z poprzedzającą go głęboka fosą. Wieża spełniała początkowo funkcje obronną, a później została turma wiezienna. Na poczatku XIV w. Lipowiec stał się schronieniem biskupa Muskaty Trwajace kilka lat oblężenie prowadzone przez Władysława Łokietka świadczy o ówczesnych, dużych walorach obronnych zamku.
XV wiek. Za biskupów: Wojciecha Jastrzębca (1412-1423) oraz Zbigniewa Oleśnickiego (1423-1451) nastąpiła modernizacja systemu obronnego Lipowca, polegająca na przystosowaniu wieży do nowego sposobu prowadzenia walki przy pomocy artylerii. Wykonywano wówczas dwie działobitnie skierowane na drogę dojazdową do zamku.Wzmocniono również system murów obronnych I zespołu bramowiego. W wieku x Lipowiec, obok funkcji warownej i rezydencji biskupów, zaczyna pełnić role penitencjarną. Duchowni bowiem nie podlegali sądom świeckim, lecz własnym, stanowym, stąd i biskupie więzienie służyło do karania za większe wykroczenia w wieży zamkniety zostaje m.in. opat Mikołaj z Buska.
XVIwiek. Wzrasta znaczenie Lipowca jako wiezienia biskupiego. W1516 r uwiezieni zostali na jego terenie zabójcy mnicha Alberta Fontiniego, a w roku 1550 osadzono tam profesora Akademii Krakowskiej - Franciszka Stankara czołowego ideologa Reformacji. Stankar z pomoca przyjaciół zdołał jednak uciec z zamku. W wieku XVI nastepuje kolejna przebudowa warowni. Wewnatrz powiekszono ilość cel wieziennych, a zewnętrznie m.in, przebudowano rejon przedbramia.
XVII wiek. Za czasów działania biskupa Szyszkowskiego, w roku 1629 wybuchł na zamku pożar. Prace nad odbudowa Lipowca podjął sześć lat później biskup Zadzik, który wprowadza m.in. nowy element obronny- bastionu, zachowanego do dzis w północno-wchodnim narożniku murów obronnych. W1655 r. szwedzki generał Paul Würtz zajmuje warownie, obierajac ją za swoja kwatere. Dwa lata pózniej, ustępując stamtąd, podpala całość. Rozpoczyna sie okres upadku. Zamek traci stopniowo role rezydencji biskupów i wiezienia.
XVIII-XX wiek. W latach 1720-1758 Lipowiec zaadaptowano na dom poprawy dla duchowieństwa i miejsce odbywania rekolekcji. Zlikwidowano wówczas zespół bramny, zasypano fose i zniesiono most. W 1789 r. władze zaboru austriackiego przekazały zamek na rzecz skarbu państwa. Z czasem teren ten przechodzi w ręce prywatne.Kolejni właściciele nie byli zainteresowani odbudową warowni. Około roku 1800 wybucha w niej kolejny pożar,który strawił dachy, naruszył mury i zadał budowli ostateczny cios. W 1863 r. stacjonował tam odział powstańczy Mariana Langiewicza. W latach 1961-1968 Krakowski Oddział Pracowni Konserwacji Zabytków przeprowadził konserwacje i utrwalit zabytkowa strukture Lipowca. Po zakończeniu prac konserwatorskich obiekt zostat Oddziałem Muzeum w Chrzanowie.
#zabytki #zamki #małopolskie #shorts