Wystawa "Artur Nacht-Samborski. Maski czasu" prowadziłą uwagę widza ku późnemu okresowi twórczości malarza, rozpiętemu między latami 60. a połową lat 70. XX wieku. Liczne powstałe wówczas prace artysty wyzbyte są znamion konwencjonalnej portretowości i dają się ująć terminem "głowy" lub "maski". Wyjątkowość tych dzieł pozwala na ich wyodrębnienie z całego "œuvre" artysty i skonfrontowanie z jego doświadczeniem egzystencjalnym. "Każdy portret – jak pisze Hans Belting – nosi maskę czasu, który go wydał".

Nacht-Samborski był w jednej osobie świadkiem i niedoszłą ofiarą Zagłady, ocalonym i ocalającym innych. Dzisiejsza socjologia umieszcza go w grupie żydowskich Polaków. Wystawa – nie zawężając możliwości interpretacyjnych jego dzieła – ma za zadanie podsunąć jedną z wielu odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób malarz spłacał, wedle słów jego przyjaciela Adolfa Rudnickiego, "dług wyobraźni i pamięci wobec historii".
Nacht-Samborski ukrywał i zacierał rozmaite wątki swojej biografii. Z wyjątkiem najbliższych niemal nikomu nie wspominał o swych przeżyciach z okresu Holokaustu, a podobną dyskrecję zachowywał w odniesieniu do swych obrazów – niezbyt chętnie je pokazywał i nieczęsto wystawiał. Nie datował ich, bardzo rzadko je sygnował i tytułował.

Późne obrazy pozycjonują artystę na uboczu kapistowskiego koloryzmu. Dużo częściej bywał wtedy ekspresjonistą. Tym samym obecna wystawa skupia się na wyjątkowej "sile ekspresji" malarza w nawiązaniu do jego "niezwykłego życia" (Ryszard Stanisławski). Jej linia narracyjna prowadzi od wczesnych przykładów dialogu malarza z awangardami lat 20., przez lata tuż powojenne i krótki epizod socrealistyczny, po ewolucję zarysowującą zagadnienie "portret przekształca się w głowę-maskę" i jego apogeum – idiom całkowicie wyemancypowanej z cech indywidualnych głowy czy popiersia. To właśnie wtedy Nacht dochodzi do "szczytów cierpkiej, aforystycznej prostoty" (Joanna Pollakówna).
Zgromadzone na wystawie dzieła sztuki, w wielu przypadkach rzadko eksponowane publicznie, pochodziły z muzeów i kolekcji prywatnych. Prezentowane archiwalia i utensylia malarskie, będące niegdyś własnością artysty, znalazły się po jego śmierci w rękach spadkobierców, przyjaciół i instytucji państwowych.

Album z wystawy można kupić w księgarni ms : https://bit.ly/3TFvkpj
____________________________________________
Miejsce : ms1, Gdańska 43
Czas : 27.09.2023-18.02.2024
Kurator : Artur Tanikowski
____________________________________________
Partner medialny : @TVPKulturapl
____________________________________________
Publikacja i organizacja wystawy pn. "Artur Nacht-Samborski. Maski czasu" (tytuł roboczy). Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.