เจริญพรทุกท่าน รายการท่องแดนพุทธภูมิวันนี้ พาทุกท่านไปชมพุทธสถานที่หารวัน อำเภอศรีนคร รัฐชัมมูและกัศมีร์ ห่างจากห่างจากสวนสาธารณะชาริมาร์ ๔ กิโลเมตร และตัวเมือง ๘ กิโลเมตร ค้นพบครั้งแรกพ.ศ.๒๔๓๘ (ค.ศ.๑๘๙๕) โดยเซอร์ ออเรล สไตล์ (Sir Aurel Stein) เขายืนยันว่าที่นี่เรียกว่า สัทธารหัตวนะ ซึ่งปรากฏในหนังสือราชตรังคินี (Rajatarangini) ส่วนนักวิชาการบางคนกล่าวว่านี้คือ กุณฑลวันวิหาร สถานที่ทำสังคายนาครั้งที่ ๔ ในอินเดีย
เราเคยไปที่นี่แล้ว ๒ ครั้งคือ
ครั้งที่ ๑ วันที่ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๒
ครั้งที่ ๒ วันที่ ๒ มิถุนายน ๒๕๖๖ มีพื้นที่ ๑๒ เอเคอร์ หรือ ๓๐ ไร่ ตั้งอยู่บนเนินเขา คนเฝ้าที่นี่นามว่าฮาจิ โมหัมเหม็ด เซลจี (Haji Mohammad ) และอาเหม็ด ทาระ (Amed Dar) มีต้นเมลเบิล ที่นี่เรียกว่า จิน่า
พ.ศ.๑๑๗๓ พระถังซัมจั๋งเดินทางมาถึงกัศมีร์ท่านได้กล่าวเกี่ยวกับกัศมีร์ การสังคายนาครั้งที่ ๔ ไว้ว่า
“นครหลวงติดกับแม่น้ำใหญ่ มีสังฆาราม ๑๐๐ แห่ง มีพระสงฆ์ราว ๕๐๐๐ รูป มีสถูป ๔ องค์พระเจ้าอโศกมหาราชได้สร้างไว้ พระราชาโปรดให้พระราชมารดาและพระอนุชามาต้อนรับที่ประตูทิศตะวันของพระนคร ได้ไปพักที่ชเยนทราสังฆาราม ที่นี่มีพราเถระยนามว่ายศ เป็นสังฆปาโมกข์ท่านแตกฉานในพระธรรมวินัยทั้งหินยานและมหายาน ได้แสดงโกศศาสตร์ นยายนุสารศาสตร์ เหตุวิทยา ศัพทวิทยา มีพระสงฆ์ที่มาร่วมฟังหลายรูปเช่น พระวิสุทธิสิงห์ พระชินพันธ์ พระสุคตมิตร พระวสุมิตร แห่งนิกายสรวาสติวาทิน พระสูรยเทพ พระชิยตราตแห่งนิกายมหาสังฆิกะ”
การขุดค้นที่นี่เริ่มพ.ศ. ๒๕๑๖ (ค.ศ.๑๙๗๓) โบราณวัตถุที่ขุดพบที่นี่คือ ๑. กระเบื้องดินเผาเป็นรูปทรงต่างๆ ผู้ชาย ผู้หญิงและกวาง,เป็นรูปหอยสังข์,มนุษย์ตัวผอมๆนั่งชันหัวเข่า,รูปคนตีกลอง ๒.อิฐเผาเป็นรูปสถูป ๓.อิฐปูเป็นลักษณะวงกลม แกะเป็นรูปร่างต่างๆ ๔.เหรียญตราสมัยกุษาณะ และยุคมุสลิม ๕.จารึกพระคาถาเย ธัมมาด้วย จารึกนี้ประมาณ พ.ศ.๙๐๐ เศษๆ โบราณวัตถุที่ขุดได้ย้ายไปเก็บที่พิพิธภัณฑ์ศรีประตาบสิงห์ (Sri Pratap Singh Musuem, Jammu) เมืองชัมมู และพิพิธภัณฑ์ในต่างประเทศ