Gedeeld Verleden - Slag in de Jazavee (18 maart 2017)

Een programma ontwikkeld door het Indisch Herinneringscentrum

In 2017 was het 75 jaar geleden dat Japan Nederlands-Indië binnenviel. Deze en talloze andere gebeurtenissen vormden een keerpunt in de geschiedenis en het leven van vele mensen. Het Indisch Herinneringscentrum organiseerde op 18 maart 2017 in het kader van dit bijzondere herdenkingsjaar Gedeeld Verleden - Slag in de Javazee. Een programma waarin de gedeelde geschiedenis van Nederland en Indonesië, de verhalen van toen en nu, centraal stonden.

De Slag in de Javazee - een historisch beeld
De Slag in de Javazee op 27 februari 1942 was een ingrijpende gebeurtenis in de geschiedenis van Nederlands-Indië. Ongeveer 2300 geallieerde marinemannen sneuvelden in de Javazee, waaronder 915 (Indische) Nederlanders. Universitair hoofddocent maritieme geschiedenis aan de Universiteit van Leiden, Dr. Anita M.C. van Dissel, leidde de middag in en schetste een historische context. Zij publiceerde onder andere over de Slag in de Javazee in Wim van den Doel ed., Plaatsen van herinnering. Nederland in de twintigste eeuw (Amsterdam 2005).

Kleinzoon en -dochter aan het woord
Jan Maarten Doorman, deelde uniek beeldmateriaal uit zijn persoonlijke familiearchief over zijn grootvader, schout-bij-nacht Karel Doorman. Charlene Vodegel las een rede voor, opgedragen aan haar Indische opa die de Slag in de Javazee ook niet overleefde. In 2006 was Charlene aanwezig bij een plechtigheid omtrent de uitbreiding van het Karel Doormanmonument op het ereveld Kembang Kuning in Surabaya. Haar opa's naam staat op één van de bronzen platen van het monument. Welke rol speelt het oorlogsverleden van hun grootvaders in hun leven?

Beta Berlayar Jauh
Een minder bekend gegeven, is dat bij de Slag in de Javazee ook zo'n 200 'inlandse' schepelingen omkwamen. Over deze vergeten geschiedenis gaf journalist Herman Keppy een bijzondere lezing getiteld Beta Berlayar Jauh (letterlijk: ik vaar ver weg, is een bekend Moluks lied en erg geliefd bij (Molukse) marinemannen). “Wie waren deze bruine bemanningsleden, en wat was het lot van andere Indische, Molukse, Javaanse en Menadonese marinemannen tijdens de Tweede Wereldoorlog?", aldus Keppy. Hij vertelt de persoonlijke verhalen die hem door de marinemannen zelf zijn toevertrouwd aan de hand van persoonlijk en uniek beeldmateriaal. Ook gaat hij in gesprek met enkele van de nabestaanden.

De Slag in de Javazee - Indonesië
Naast het verleden, keken we ook naar het heden. We besteden aandacht aan de recente ontwikkelingen omtrent de verdwijning van de drie marineschepen in de Javazee. Daarnaast ook de tentoonstelling Battle of the Java Sea in het Maritiem Museum (Museum Bahari) te Jakarta.

Zangeres Maria Lekransy, dochter van wijlen bootsman Frans Thoranus Lekransy, bracht op akoestische wijze mooie liederen ten gehore brengen die herinneren aan deze periode en vertelde over haar persoonijke binding met deze vergeten geschiedenis. Haar liederen lopen als een rode draad door de bijeenkomst. Woordenkunstenaar Robin Block sloot de middag af door aan de hand van alle verhalen een poëtische reflectie in de vorm van een gedicht te geven.

Gedeeld Verleden is een programma ontwikkeld door het Indisch Herinneringscentrum, dankzij steun van het vfonds.