Doç. Dr. Ayça Kıykım - Ürtiker ve kronik ürtiker nedir?

Ürtiker veya kurdeşen; deride aniden beliren ve aynı gün içerisinde kaybolan, kaşıntılı, kızarık ve kabarık döküntülerdir. Altı haftadan kısa süren durumlar akut, uzun sürenler ise kronik ürtiker olarak adlandırılır. Bazen dudak, kulak, göz kapaklarında şişlik de eşlik edebilir. Şiddetli kaşıntı nedeniyle yaşam kalitesini bozar.

Akut ürtikerin çocuklarda en sık nedenleri enfeksiyonlar, ilaçlar, besinler ve besin katkı maddeleridir. İlaçlar arasında en sık ağrı kesici/ateş düşürücüler ve antibiyotikler ürtikere neden olur. Besinler çocuklarda akut ürtikerin yaklaşık yüzde onundan sorumlu bulunmuştur. Olguların bir kısmında ise ürtikerin nedeni saptanamaz.

Kronik ürtikerlerde döküntü 6 haftadan uzun sürer. Yüzde yirmisinden fiziksel tetikleyiciler sorumludur, mekanik (sürtme, basınç, titreşim gibi), termal (sıcak/soğuk) nedenlerle tetiklenebilir. Bazen sıcak banyo, terleme veya egzersizle tetiklenebilir.

Tanı koymada en değerli bulgu hastadan alınan öykü ve fizik muayenedir. Akut ürtikerde özellikle yapılması gereken bir test yoktur. Kronik ürtikerde ise hastadan alınan hikayeye göre test istenir. Fiziksel ürtiker düşünülüyorsa bunu tetikleyecek testler yapılabilir. Bunun dışında öncelikle şüpheli ilaçlar kesilmelidir. Basit kan sayımı, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, tiroid bezi testleri istenebilir. Bazı romatizmal hastalıklar da tanı sırasında dışlanmalıdır, ürtikerle karışabilir.

Tedavide biliniyorsa öncelikle tetikleyiciden kaçınılmalıdır. İlaç tedavisinde ilk basamak tedavi antihistaminik denen kaşıntı ve kızarıklığı önleyen ilaçlardır. Bunların bir kısmı sinir sistemine de geçtiğinden uyku, davranış değişikliği yapabilir. Yeni kuşak olanlarda hem etki süresi daha uzundur hem de sinir sistemi etkileri daha az görülür. Kronik ürtikerde tedavi dozu gerekirse dört katına dek çıkılabilir.