ในสมัย ร. 5 เมื่อพระแก้วอาสา (แสง) ก้าวขึ้นปกครองเมืองด่านซ้ายได้ไม่นาน ในช่วง พ.ศ. 2422 – 2425 พระแก้วอาสา (แสง) ก็ต้องนำกำลังไพร่พลเมืองด่านซ้ายเข้าร่วมกับกองทัพใหญ่ฝ่ายเหนือ ที่นำโดยเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสงชูโต) เมื่อครั้งมีราชทินนามที่ “เจ้าหมื่นไวยวรนารถ” ขึ้นไปปราบกบฏฮ่อทางตอนเหนือของหัวเมืองลาว
ต่อมายังได้นำกำลังไพร่พลเมืองด่านซ้ายจำนวนผลัดละ 100 คน เข้าร่วมกองทัพเมืองหล่มสัก ขึ้นไปรักษาเมืองพวน ทางตอนเหนือของลาว
จากความดีความชอบในสงครามปราบฮ่อคราวนั้น ทำให้ในปี พ.ศ. 2430 พระแก้วอาสา (แสง) ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ตราช้างเผือกชั้นที่ 4 “ภูษณาภรณ์” จากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ในระหว่างที่พระแก้วอาสา (แสง) นำกำลังไพร่พลไปราชการทัพที่เมืองพวน การปกครอง และการจัดเก็บส่วยอากรภายในเมืองด่านซ้ายเวลานั้นได้ตกอยู่ภายใต้การดูแลของอุปฮาดทองดี
อุปฮาดทองดีได้รับมอบหมายให้นำเงินค่าอากรเมืองด่านซ้ายลงไปส่งกรมการเมืองพิษณุโลก เพื่อส่งต่อไปยังราชสำนักกรุงเทพ แต่พบว่าส่วยมีจำนวนไม่ครบ ขณะที่ท้าวทองดีได้ฟ้องกล่าวโทษพระแก้วอาสาแสงว่า ทุจริตเบียดเบียนเงินภาษีอากรจำนวน 10 ชั่งไว้ เป็นประโยชน์ส่วนตัว ทำให้ต้องมีการเรียกตัวพระแก้วอาสาแสงลงไปสอบสวนที่กรุงเทพฯ
ไม่มีเอกสารหลักฐานใด ๆ บันทึกถึงคดีของพระแก้วอาสา (แสง) ว่า ได้กระทำผิดตามที่กล่าวหาหรือไม่ เพราะไม่ปรากฏว่าคดีนี้ได้สิ้นสุดลงอย่างไร
จากความวุ่นวาย และความขัดแย้งในด่านซ้ายที่คาราคาซังมายาวนานนับสิบปี อาจเป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้พระแก้วอาสา (แสง) ตัดสินใจพาครอบครัว และขุนนาง รวมทั้งบ่าวไพร่จำนวนหนึ่งเดินทางออกจากด่านซ้ายไปยังเมืองแก่นท้าว ฝั่งซ้ายของแม่น้ำเหือง ซึ่งเป็นเขตปกครองของฝรั่งเศสในปี 2439
สถานการณ์ในขณะนั้นกำลังล่อแหลมอย่างยิ่ง ต่อการที่ฝรั่งเศสจะอาศัยเหตุที่พระแก้วอาสา (แสง) หนีความขัดแย้งไปอยู่ในดินแดนอาณานิคมของตน โดยอาจทำการรุกคืบจากฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงที่ยึดได้ก่อนหน้านี้ ขยายเข้าสู่ดินแดนทางฝั่งขวาของแม่น้ำโขงในอนาคต
แม้ต้องถูกครหาว่า "หนีคดี" ไปเข้ากับฝรั่งเศส แต่เรื่องราวของพระแก้วอาสา (แสง) ยังคงอยู่ในการรับรู้ และความทรงจำของชาวด่านซ้ายในฐานะ "วีรบุรุษ" เสมอมา
ทุกวันนี้ลูกหลานพระแก้วอาสา (แสง) แตกสายออกไปหลายตระกูล ทุก ๆ วันที่ 15 กันยายนของทุกปี พวกเขาจะมารวมตัวกันบริเวณหน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย เพื่อร่วมประกอบพิธีบวงสรวงอนุสาวรีย์พระแก้วอาสา (แสง) แสดงถึงความเคารพศรัทธา และคุณงามความดีที่ครั้งหนึ่งชายผู้นี้ได้มีส่วนวางรากฐานเมืองด่านซ้ายให้มีความเป็นปึกแผ่น และจะยังอยู่ในความทรงจำในฐานะ "วีรบุรุษ"ของชาวด่านซ้ายตลอดไป